Volodymyr Zelensky là ai? Những điều cần biết về Tổng thống Ukraina

 Cù Tuấn dịch từ Wall Street Journal.

Tổng thống Volodymyr Zelensky đã trở thành gương mặt đại diện cho cuộc kháng chiến của Ukraina chống lại quân xâm lược của Tổng thống Nga Vladimir Putin, với các bài phát biểu đầy ẩn ý, ​​chẳng hạn như bài phát biểu qua mạng trong tháng này trước Quốc hội Mỹ. Nhưng ông Zelensky lên nắm quyền với rất ít kinh nghiệm chính trị truyền thống. Trước khi đắc cử, ông được biết đến với vai diễn truyền hình là một giáo viên bình thường vô tình được đưa lên nắm quyền lực. Chương trình “Đầy tớ của Nhân dân” đã được phát sóng trong bốn năm, khiến ông trở thành một cái tên quen thuộc.

Kể từ khi các cuộc tấn công của Nga bắt đầu vào ngày 24 tháng 2, ông Zelensky đã thu hút trí tưởng tượng của thế giới, ông thường mặc áo gilê khi kêu gọi mọi người chiến đấu trong các video mà ông đăng lên Telegram, Facebook và Instagram từ trung tâm Kyiv. Vào những thời điểm khác, người đàn ông 44 tuổi này đã thuyết phục các nhà lãnh đạo phương Tây đẩy mạnh nỗ lực để đánh bại ông Putin. Bực bội với việc phương Tây không sẵn sàng can thiệp quân sự, ông Zelensky đã nhiều lần ép Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) thực thi vùng “cấm bay” đối với Ukraina, một ý tưởng mà NATO đã bác bỏ, đồng thời tuyên bố rằng họ sẽ đưa liên minh vào một cuộc chiến với Nga.

Ông Zelensky nói rằng ông biết mình đứng đầu danh sách cần giết hoặc bắt giữ của Điện Kremlin, nhưng khẳng định rằng cả ông và gia đình sẽ không ra đi khi ông cố gắng duy trì đất nước Ukraina bị tàn phá dưới sự đoàn kết chặt chẽ.

1. Zelensky đã nói gì về Roman Abramovich?

Khi các quan chức Mỹ đang soạn thảo danh sách các nhà tài phiệt Nga cần trừng phạt để đáp trả cuộc xâm lược, Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng đã yêu cầu Bộ Tài chính loại bỏ một trong những cái tên nổi tiếng nhất: Roman Abramovich. Theo những người quen thuộc với vấn đề này, ông Zelensky đã khuyên Tổng thống Biden trong một cuộc điện đàm gần đây rằng ông Abramovich có thể đóng một vai trò quan trọng là trung gian liên lạc để đảm bảo một thỏa thuận hòa bình. Anh và Liên minh châu Âu đều đã trừng phạt ông Abramovich vào đầu tháng này vì liên quan đến ông Putin, đóng băng tài sản của ông trong khu vực pháp lý của họ. Câu lạc bộ bóng đá tại London Chelsea FC của Abramovich hiện đang được rao bán.

Là một tỷ phú từng là trùm dầu mỏ và là nội gián của Điện Kremlin trong hơn hai thập kỷ, ông Abramovich là nhà tài phiệt duy nhất công khai nói rằng ông đang cố gắng thúc đẩy Matxcơva tìm ra một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột.

2. Zelensky làm Tổng thống Ukraina được bao lâu?

Ông Zelensky đã được bầu làm Tổng thống vào năm 2019, đánh bại Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko bằng cách tự biến mình thành một kẻ ngoại đạo không có liên quan đến chính trị với mục tiêu diệt trừ tham nhũng và đảm bảo mối quan hệ tốt hơn với Matxcơva. Màn chào sân của Zelensky chủ yếu dựa trên vai diễn mà ông đã thể hiện trên chương trình truyền hình của mình, tại đó ông đóng vai một người đàn ông bình thường được đưa vào chức vụ Tổng thống để làm sạch đất nước. Đảng chính trị của ông thậm chí còn được đặt tên theo chương trình này.

3. Zelensky bây giờ ở đâu?

Ông Zelensky đã nói chuyện từ văn phòng Kyiv của mình trong những ngày gần đây, nhưng vị trí chính xác của ông là một vấn đề an ninh. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây của ABC, ông cho biết ông đã được đề nghị ra khỏi đất nước an toàn nếu tình hình xấu đi nhưng nói rằng ông sẽ ở lại. Ông Zelensky đã đến thăm những người lính bị thương tại một bệnh viện ở một địa điểm không được tiết lộ trong một đoạn video được dịch vụ báo chí của Phủ Tổng thống Ukraina công bố vào giữa tháng Ba.

Để đánh dấu mốc một tháng trong cuộc chiến, ông đã đưa ra lời kêu gọi mọi người trên thế giới thể hiện sự ủng hộ của họ đối với Ukraina.

“Hãy đến quảng trường của bạn, đường phố của bạn. Làm cho bản thân bạn được nhìn thấy và nghe thấy. Nói rằng con người là quan trọng. Tự do là quan trọng. Hòa bình là quan trọng. Ukraina là quan trọng, ”ông Zelensky nói trong bài phát biểu hàng đêm của mình vào ngày 23/3.

Ông nói được tiếng Ukraina, tiếng Anh và tiếng Nga.

4. Zelensky đã nói gì trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ?

Vào ngày 16 tháng 3, ông Zelensky đã thúc giục các thành viên Quốc hội Mỹ hỗ trợ thêm về quân sự, viện dẫn các cuộc tấn công 11/9 và Trân Châu Cảng, đồng thời chiếu video đồ họa về số người của cuộc xâm lược.

Ông nói: “Trở thành nhà lãnh đạo của thế giới có nghĩa là nhà lãnh đạo của hòa bình. “Chúng tôi đang đấu tranh cho các giá trị của châu Âu và thế giới.”

Ông Zelensky đã nói qua một phiên dịch cho phần lớn bài phát biểu nhưng kết thúc bằng tiếng Anh với lời cầu xin mang tính cá nhân trước Quốc hội và Tổng thống Mỹ. Ông tập trung yêu cầu của mình vào việc củng cố các hệ thống phòng không của Ukraina.

5. Zelensky đã xử lý cuộc xâm lược như thế nào?

Ngay từ đầu, ông Zelensky đã hướng phần lớn sức lực của mình vào việc tạo ra cảm giác yên bình khi các lực lượng Nga đều đặn tăng dần quân số dọc theo biên giới của Ukraina, cuối cùng có tổng cộng 190.000 quân. Ông cho rằng những cảnh báo của Mỹ về một cuộc xâm lược sắp xảy ra đã bị thổi phồng quá mức và đang gây tổn hại cho nền kinh tế của Ukraina. Ông Zelensky chỉ ra một lượng quân lớn hơn của Nga tập trung vào mùa xuân năm ngoái mà cuối cùng đã bị rút đi.

Nhưng sau khi các cuộc tấn công đầu tiên của quân Nga bắt đầu tấn công Kyiv và các thành phố khác của Ukraina vào ngày 24 tháng 2, Zelensky đã xoay trục hết sức để tăng cường khả năng phòng thủ của Ukraina, đảm bảo sự trợ giúp của phương Tây nhiều nhất có thể. Với bộ máy tuyên truyền của Nga tuyên bố rằng ông đã trốn khỏi đất nước, Zelensky đã thực hiện một video quay bằng tay của mình trên đường phố trước dinh Tổng thống ở Kyiv để kêu gọi người Ukraina bảo vệ đất nước. Video này đã thu hút hàng triệu lượt xem trên Telegram và Facebook. Những bộ vest và cà vạt của ông đã bị thay bằng những chiếc áo nỉ quân đội.

Ông Zelensky thường xuyên nói chuyện với các nhà lãnh đạo phương Tây, thúc giục họ gia tăng các biện pháp trừng phạt đối với Matxcơva với hy vọng phá vỡ bước tiến của Nga. Theo một số nhà ngoại giao, khi cầu xin các nhà lãnh đạo châu Âu thực hiện hành động cứng rắn hơn, ông cảnh báo họ rằng đây có thể là lần cuối cùng họ nhìn thấy ông còn sống.

Một quan chức cấp cao của EU cho biết: “Sự im lặng trong căn phòng họp thật ấn tượng. Ngay sau đó, khối 27 quốc gia đã chuyển sang mở rộng đáng kể phạm vi các biện pháp trừng phạt, và phương Tây phản ứng cứng rắn trước hành động gây hấn của Matxcơva.

Ông Zelensky kể từ đó đã có một chuyến tham quan ảo đến các thủ đô để vận động ủng hộ Ukraina. Ngoài Quốc hội Mỹ, ông đã nói chuyện với Quốc hội ở các nước Anh, Đức và Thụy Sĩ và các nước khác, với kế hoạch tiếp cận sâu hơn để tìm kiếm sự hỗ trợ và giữ áp lực quốc tế đối với Nga. Cho đến nay, ông vẫn chưa thành công trong việc thuyết phục phương Tây thực thi vùng cấm bay đối với Ukraina.

Ông cũng đang thúc đẩy các quốc gia phương Tây làm nhiều hơn nữa để thắt chặt các lệnh trừng phạt, bao gồm cả lệnh cấm Nga bán dầu cho EU.

“Nếu các gói trừng phạt yếu hoặc không hoạt động đủ hiệu quả, nếu chúng có thể bị phá vỡ, điều đó sẽ tạo ra một ảo tưởng nguy hiểm cho người Nga rằng họ có đủ khả năng để tiếp tục những gì họ đang làm bây giờ,” ông nói vào ngày 28 tháng 3. “Và Người Ukraina phải trả giá cho điều này bằng mạng sống của họ. Hàng ngàn mạng sống. ”

6. Lập trường của Zelensky chống lại Nga đã phát triển như thế nào?

Ông Zelensky ban đầu tìm kiếm mối quan hệ hợp tác với Nga khi ông được bầu làm Tổng thống vào năm 2019. Ukraina đã có những xích mích với Điện Kremlin kể từ năm 2014, khi các lực lượng Nga sáp nhập cảng Crưm ở Biển Đen và gây ra một cuộc nổi dậy dẫn đến hai người thân Nga. các khu vực thoát khỏi sự kiểm soát của Kyiv. Ông Zelensky cam kết cải thiện quan hệ với ông Putin, và đã có một số thành công ban đầu. Ông đã đảm bảo một cuộc trao đổi tù nhân với Nga và tiến tới một thỏa thuận về cách xây dựng một thỏa thuận ngừng bắn năm 2015.

Các cuộc biểu tình trên đường phố chống lại kế hoạch của Zelensky đã buộc ông phải thay đổi chiến lược. Các nhà ngoại giao phương Tây cảnh báo rằng ông Putin đang cố gắng để Zelensky ký một thỏa thuận sẽ mang lại cho ông Putin ảnh hưởng lâu dài đối với tương lai của Ukraina thông qua lực lượng ủy nhiệm của Nga tại các khu vực ly khai, với mục tiêu ngăn nước này gia nhập EU hoặc NATO.

Thay vào đó, ông Zelensky quay sang thuyết phục NATO tham gia vào một mối quan hệ chặt chẽ hơn với Ukraina trong khi phát động một chiến dịch phổ biến nhằm giành lại quyền kiểm soát bán đảo Crimea mang tính chiến lược. Một người thân cận với ông cho biết Nga đã bắt đầu thấy ông quá giống với ông Poroshenko, người mà ông đã kế nhiệm làm tổng thống, và là một người mà Matxcơva coi là có ý định đẩy Ukraina xích lại gần phương Tây.

Các nhà phân tích chính trị cho biết viễn cảnh Ukraina liên kết chặt chẽ hơn với phương Tây đã khiến ông Putin phẫn nộ. Putin từ lâu đã cố gắng khôi phục vùng ảnh hưởng của Nga, vốn đã bị hạn chế nghiêm trọng kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc hơn 30 năm trước đó.

Vào ngày thứ năm của cuộc xâm lược, ông Zelensky cho biết người dân Ukraina hiện đang chiến đấu để trở thành thành viên bình đẳng của EU – với nhiều người phải trả giá rất đắt. “Chúng tôi đang cống hiến cuộc sống của mình vì quyền được bình đẳng,” ông nói, không cạo râu và mặc một chiếc áo phông quân đội màu xanh lá cây. “Hãy chứng minh rằng bạn đang ở bên chúng tôi và sẽ không để chúng tôi đi.”

7. Zelensky đã vươn lên từ diễn viên hài truyền hình thành Tổng thống như thế nào?

Ông Zelensky học đại học luật nhưng sau khi tốt nghiệp lại bước vào lĩnh vực kinh doanh giải trí, thành lập công ty sản xuất phim truyền hình. Ông trở nên nổi tiếng với các tiểu phẩm của mình, trong đó có một tiểu phẩm mà ông và một số bạn diễn tụt quần và giả vờ chơi piano bằng thứ gì đó không phải bằng tay của họ. Sau đó, Zelensky đã giành giải “Dancing with the Stars” phiên bản tiếng Ukraina năm 2006 và lồng tiếng cho vai Paddington trong bộ phim cùng tên kể về một chú gấu con đến thăm London.

Tuy nhiên, chính chương trình truyền hình “Đầy tớ của nhân dân” đã nắm bắt được tâm trạng của đất nước này khi chương trình phát sóng lần đầu tiên vào năm 2015. Ông Zelensky đóng vai một giáo viên khiêm tốn, người thẳng thắn phát biểu trên một video về tình trạng tham nhũng hàng ngày mà nhiều người Ukraina cần phải đấu tranh. Đoạn clip đã lan truyền nhanh chóng, khởi động một sự nghiệp chính trị mà cuối cùng đã đưa nhân vật của ông vào Phủ Tổng thống.

Thành công của chương trình đã thuyết phục Zelensky rằng ông nên thử sức mình với chính trị. Chiến dịch của ông lặp lại nhiều chủ đề mà ông đã khám phá trong chương trình truyền hình mà đảng chính trị của Zelensky mang cùng tên, “Đầy tớ của Nhân dân”. Ông đã giành chiến thắng, vượt qua vòng thứ hai trước Tổng thống đương nhiệm, ông Poroshenko, với khoảng 73% phiếu bầu.

8. Nền tảng gia đình của Zelensky là gì?

Sinh ngày 25 tháng 1 năm 1978, ông Zelensky lớn lên trong một vùng đất khắc nghiệt nói tiếng Nga ở đông nam Ukraina. Xuất thân của ông là người Do Thái; một số thành viên trong gia đình đã chết trong Holocaust trong khi ông nội của Zelensky phục vụ trong Thế chiến II với tư cách là một sĩ quan trong quân đội Liên Xô. Cha Zelensky là một nhà toán học và mẹ Zelensky là một kỹ sư, đã chọn ở lại Ukraina trong khi nhiều người Do Thái khác đi sang Mỹ hoặc Israel khi Liên Xô cũ cho phép họ di cư. Những người bạn thời thơ ấu nhớ lại cách mà Zelensky nổi bật với chiếc bông tai và điểm số cao ở trường. Sau đó, ông lấy bằng luật tại Đại học Kinh tế Quốc gia Kyiv.

Bản thân ông Zelensky đã nói rất ít về bản sắc Do Thái của mình. Vào năm 2020, ông nói rằng ông xuất thân từ một gia đình Do Thái ở Liên Xô bình thường và hầu hết các gia đình như vậy đều không sùng đạo. Điều này dường như không tính đến đến việc người Do Thái ở Liên Xô cũ, bao gồm cả Ukraina, phần lớn phải kiềm chế bản sắc tôn giáo của họ và bị coi là người ngoại giáo. Một số nhà bình luận cho rằng việc này đã tạo ra cho ông Zelensky hình ảnh người ngoài cuộc, được phản ánh trong cả tác phẩm truyền hình và chiến dịch tranh cử Tổng thống của ông vào năm 2019.

Người Ukraina tỏ ra có thiện cảm với người Do Thái hơn người dân các nước khác thuộc khối Xô Viết. Một cuộc thăm dò của Trung tâm Nghiên cứu Pew vào năm 2019 cho thấy chỉ 5% người Ukraina không muốn chấp nhận người Do Thái là đồng bào, so với 18% ở Ba Lan, 19% ở Séc và 22% ở Romania. Thủ tướng Ukraina khi ông Zelensky trở thành tổng thống, Volodymyr Groysman, cũng là người Do Thái.

Khi ông Putin nói rằng cuộc xâm lược của Nga được thiết kế để “hạ bệ” ban lãnh đạo của Ukraina — một nội dung tuyên truyền được phổ biến mạnh ở Nga, ám chỉ Chiến tranh Thế giới thứ hai – ông Zelensky đã nhanh chóng chế nhạo những tuyên bố này của nhà lãnh đạo Nga.

9. Điều gì đã xảy ra giữa Zelensky và Donald Trump?

Ngay sau khi trở thành tổng thống Ukraina, ông Zelensky đã được đưa vào trung tâm của chính trường Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump bị cáo buộc gây áp lực với ông Zelensky trong một cuộc điện đàm để điều tra đối thủ chính của ông vào thời điểm đó, Joe Biden. Một nghị quyết luận tội tại Hạ viện cáo buộc rằng ông Trump đã thực hiện việc cung cấp 391 triệu đô la trong viện trợ an ninh của Mỹ cho ông Zelensky để ông thực hiện công khai một cuộc điều tra. Sau khi các hành động của ông Trump được đưa ra ánh sáng, các cáo buộc được giải quyết, ông đã giải ngân khoản viện trợ này để tăng cường quân đội ở miền đông Ukraina.

Ông Trump bác bỏ các cáo buộc về hành vi sai trái này và mặc dù ông bị luận tội tại Hạ viện, ông đã được Thượng viện tuyên trắng án.

Ông Biden sau đó được bầu làm Tổng thống.